Περί Προγεννητικής και Περιγεννητικής Ψυχολογίας ο λόγος

 

1. H αρχή 

 

«Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης το σώμα σας είναι το σύμπαν του αγέννητου μωρού σας. Είστε τα ποτάμια, το φως του ήλιου, η γη, η ατμόσφαιρα και ο ουρανός για αυτό το πλάσμα που μεγαλώνει μέσα σας. Το σώμα, το μυαλό και η ψυχή του μωρού σας συνδέονται στενά με το δικό σας. 

Μαζί εκφράζετε τη δημιουργική ροή της ζωής».

 

– Deepack Chopra –

 

 

Η προγεννητική και περιγεννητική ψυχολογία είναι μια διακλαδική επιστήμη που ερευνά την ενδομήτριο εμπειρία του ανθρώπου και τον αντίκτυπο που αυτή μπορεί να έχει στη ζωή του. Επιπλέον, μελετά την επίδραση των πρώιμων εμπειριών (από την σύλληψη έως και την συμπλήρωση τουλάχιστον του πρώτου έτους της ζωής) και τον τρόπο με τον οποίο αυτές καθορίζουν την μετέπειτα ζωή του ατόμου, σε επίπεδο σωματικής και ψυχικής υγείας, ποιότητας κοινωνικών σχέσεων και γενικής πορείας της εξέλιξής του ως άνθρωπος. 

Σήμερα, γνωρίζουμε αποδεδειγμένα ότι ο άνθρωπος δεν γεννιέται «tabula rasa» – μια λευκή σελίδα που περιμένει να γραφτεί. Η συνείδηση λαμβάνει χώρα στη μήτρα και το έμβρυο είναι ένα ενσυνείδητο ον, ήδη από τη στιγμή της σύλληψής του. Το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα εισήγαγε νέους τρόπους μελέτης της απαρχής της ανθρώπινης ζωής, μέσω της άμεσης παρατήρησης του αγέννητου ακόμα ανθρώπου, χρησιμοποιώντας νέες τεχνολογίες (υπερηχογράφημα, ενδομήτρια φωτογραφία, καρδιοτοκογράφημα). Επιπλέον, έρευνες που σχετίζονται με την επιγενετική, τις νευροεπιστήμες, την θεωρία δεσμού / προσκόλλησης και την θεωρία αυτορρύθμισης έχουν αποδείξει τα παραπάνω και βοήθησαν στη νομιμοποίηση του επιστημονικού πεδίου της προγεννητικής και περιγεννητικής ψυχολογίας και υγείας. Γνωρίζουμε σήμερα ότι οι φυσιολογικές, συναισθηματικές και περιβαλλοντικές επιρροές, κατά την περίοδο της εμβρυϊκής ανάπτυξης, έχουν τη δύναμη να θέσουν τα θεμέλια και να σχηματίσουν τη βάση στην οποία θα αναπτυχθούν τα παιδιά. Και μόνο η μητρική αποδοχή ή απόρριψη αποτελούν ερεθίσματα για την εμβρυϊκή συνείδηση που μπορούν να αφήσουν το σημάδι τους στα κύτταρα του σχηματιζόμενου ανθρώπου. Είναι πολλές οι επιστημονικές μελέτες που δείχνουν ότι η υγεία της μητέρας, η ψυχολογική της κατάσταση και οι εμπειρίες της ζωής της παίζουν σημαντικό ρόλο στη νευροχημική ισορροπία του αναπτυσσόμενου μωρού.

Η προγεννητική και περιγεννητική ψυχολογία αποτελεί κλάδο της αναπτυξιακής ψυχολογίας, παρόλο που είναι μια ειδικότητα που προήλθε από τον τομέα της ψυχανάλυσης. Ο νέος αυτός κλάδος, με πρωτοπόρους τους μαθητές του Sigmund Freud, όπως ο Otto Rank, ο Sandor Ferenczi, ο Donald Winnicott και άλλοι, διευρύνει τα σύνορα της κατανόησης της ανθρώπινης δυναμικής, πέρα από την παιδική ηλικία, στην οποία κυρίως επικεντρώνεται η κλασική ψυχανάλυση. Στις αρχές της δεκαετίας του 1920 και του 1930 η ανάπτυξη του πεδίου ήταν ταχεία, με πρωτοπόρους όπως ο Nador Fodor να κάνουν λόγο για το πώς η εγκυμοσύνη μπορεί να διαμορφώσει τη ζωή μετά τη γέννηση, και να μας οδηγούν πιο κοντά σε αυτό που σήμερα είναι γνωστό ως Προγεννητική Ψυχολογία. Ήταν από τα μέσα της δεκαετίας του ‘20 και έπειτα, που έγιναν γνωστοί για πρώτη φορά όροι, όπως το τραύμα της γέννησης (birth trauma), το σύνδρομο μητρικής – εμβρυϊκής δυσφορίας (maternal – foetal distress syndrome) και η αρνητική ομφαλική επίδραση (negative umbilical affect). Οι επόμενες δύο γενιές επιστημόνων μας έμαθαν ακόμη περισσότερα για τους τρόπους με τους οποίους η προ και η περιγεννητική ψυχολογία μπορεί να επηρεάσει τη μετέπειτα ζωή των ανθρώπων. Σήμερα, το ενδιαφέρον στρέφεται περισσότερο στην εξερεύνηση της δυναμικής της σύλληψης, ένα γεγονός που φαίνεται να αποτελεί ορόσημο για την ποιότητα ζωής που βιώνουμε ως άτομα, αλλά και ως ανθρωπότητα.

Παρόλο που έχει περάσει περισσότερο από ένας αιώνας από τότε που ο Otto Rank εισήγαγε την προγεννητική και περιγεννητική ψυχολογία, μόλις σχετικά πρόσφατα μια συμβολή επιστημονικών κλάδων, όπως η νευροεπιστήμη, η κυτταρική βιολογία, η εμβρυολογία, η θεωρία δεσμού / προσκόλλησης, η τραυματολογία κ.λπ. είναι τελικά σε θέση να υποστηρίξουν το πόσο οι πρώιμες εμπειρίες έχουν δια βίου αντίκτυπο στην υγεία και την ευημερία μας. Τα ευρήματα των επιστημονικών μελετών των παραπάνω κλάδων εξηγούν τις φυσικές, γνωστικές, κοινωνικές και συναισθηματικές συνέπειες των πρώτων μας εμπειριών και τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνουν τα μοτίβα συμπεριφοράς που επηρεάζουν την ανάπτυξη και την υγεία μας για το υπόλοιπο της ζωής μας.

 

«Πού βιώνει κανείς τα πρώτα αισθήματα αγάπης, απόρριψης, άγχους και θλίψης; Πού μαθαίνει για τους ανθρώπους και τον κόσμο; Πού σχηματίζονται τα βασικά ιδιοσυγκρασιακά στοιχεία; 

Για μένα είναι αδιαμφισβήτητο ότι η απάντηση σε όλα αυτά τα ερωτήματα είναι: προγεννητικά. 

Τη στιγμή που έχουμε συλληφθεί αρχίζουμε να αναπτυσσόμαστε σωματικά και ψυχικά και να επηρεαζόμαστε σωματικά και διανοητικά από το περιβάλλον μας »

 

– Tomas R. Verny –

 

 

Πηγές:

• Chamberlain D. (2013). Windows to the Womb: Revealing the Conscious Baby from Conception to Birth. North Atlantic Books, Berkeley, California.
  
• Chamberlain D. Communicating with the mind of a prenate: Guidelines for parents and birth professionals. Journal of Prenatal & Perinatal Psychology & Health 2003,18(2):95-108.
  
• Gouni O., Sekulic S. & Topalidou A. (2016). The Contribution of Prenatal Psychology to Our Understanding about Prenatal Dynamics and Fetal Behaviour. Psychology Research, 6(12), 693-711. doi:10.17265/2159- 5542/2016.12.001
  
• Iliadou M. & Maroka E. (2014). Influence of the Psychosomatic Status of the Pregnant Woman on the Psychology of the Fetus. Rostrum of Asclepius, 13(3). 225-234.
  
• Nicholson B. & Parker L. (2013). Attached at the Heart. Eight proven parenting principles for raising connected and compassionate children (from preconception to age 5). Greek translation copyright (2018) by Papazissis Publishers S. A.
  
• Odent M. (2006). The Long Term Consequences of How We Are Born. Journal of Prenatal and Perinatal Psychology and Health, 21(2), 179.
  
• Odent M. (2006). Womb Ecology: New Reasons and New Ways to Prepare the Prenatal Environment. Journal of Prenatal and Perinatal Psychology and Health, 20(3), 281.
  
• Van den Berg BRH. The influence of maternal emotions during pregnancy on fetal and neonatal behavior. Journal of Prenatal & Perinatal Psychology & Health, 5(2), 119-130.
• Verny, T. R. (1981). The secret life of the unborn child. New York, Bantam Press.
• Weinstein A. D. (2016). Prenatal Development and Parents’ Lived Experiences (1st ed.). W. W. Norton & Company, Inc.
• White K. & Martin M. (2012). Pre- and Perinatal Experiences for Health and Healing. Pathways to Family Wellness, 36
• White K. & Rhodes J. (2014). Trends and Influences in Pre- and Perinatal Psychology: A Summary. Journal of Prenatal and Perinatal Psychology and Health, 28(3), 199-211.